لودویک میس وندروهه در مارس 1886 در آخن متولدشد. وی در سال 1910 وارد حرفه معماری گشت. در سال 1930 مدیریت باوهاوس را به عهده گرفت و 1938 پس از مهاجرت به آمریکا دفتر معماری خود را در شیکاگو تاسیس کرد، میس درسال 1963 مدال آزادی از رئیس جمهور ایالات متحده امریکا دریافت نمود. وی در نهایت 17 اوت 1969 در شیکاگو در گذشت .(انتشارات هنر و معماری- 1377: 198) در یک نگاه کلی می توان گفت، میس تنوع طلبی لوکوربوزیه¹ )1887- 1965(را ندارد و در برخوردش با معماری و مشکلات زندگی بسیار آرام است . (مزینی منوچهر-1384: 84)
با این حال مروری به کتبی که به تاریخ نگاری جریان های معاصر معماری پرداخته اند نشان می دهند، اهمیت میس در معماری بسیار قابل توجه است، می توان گفت میس قدرتمند ترین نفوذ عقلانی در معماری هر عصر خود را دارا بوده است و هیچ معماری در این قرن اینگونه ژرف، جهت کشف آنچه که باید به عنوان اصل اولیه در معماری امروز قلمداد شود همت نکرده است و هیچ کس اینقدر منطقی کار نکرده است و این گونه با نظم، مفاهیم معماری را چون بافت، فرم و فضا و تناسبات داخلی را، واضح نساخته است.(کاتر پیتر-1384 : 180) پس می توان گفت میس وندروهه در فعالیت و گفتار خود همواره به دنبال یک هدف عمده بود، آن هم : ساختن . او به دنبال نقاشی کردن طرح های خود نبود، بلکه در صدد بود تا نمای ساختمان را بهبود بخشد .او کلیه ویژگی های ساختمان را با انجام نقشه های تفصیلی مشخص می نمود، سپس هر کدام از بخش های آن را از چندبعد مورد ارزیابی قرار می داد، تا نسبت به همه ی آن ها احاطه پیدا کند، آنگاه زمان تبلور ساختمان فرا می رسید. میس در بناهایی که ساخت همواره مقید به تبیین گرایش های عصر خود بود، گرایش هایی مانند : شرایط اقتصادی نوین، دست آوردهای علوم و تکنولوژی و تراکم اجتماعات انسانی. آسمان خراش های او بر روی اسکلتی با دیوارهای پوششی قرار گرفته است و در تمام جزئیات آنها دقت فراوانی به چشم میخورد. بالاترین سطح مهارت او در ساخت سالن های بزرگ بدون ستون بکار رفته است که در پلان این سالن ها هیچ اقتباسی مشاهده نمی شود. (انتشارات هنر ومعماری- 1377: 196) توماس آکوئین2(1274-1225) در کتاب مجموعه آثار معماری میس وندروهه می نویسد: میس وندروهه کاخ و قلعه نمی سازد، بلکه به دنبال ایجاد زندگی و سکونت به میزان ممکن و با کمترین هزینه است که میتوان آن را زندگی با تنظیم شرایط دلخواه دانست.( انتشارات هنر ومعماری-1377: 176) او بهترین معماری بود که در عصر خود آهن و شیشه را در ساختمان استفاده کرد و توانست شیوه و سبک انتظام نماها و همچنین بهره برداری اقتصادی مصالح را تثبیت کند، (کاتر پیتر- 1384 : 180) میتوان او را مسئول ورود زیبا شناسی فولاد و شیشه به دوره مدرن دانست، ( دی کی چین فرانسیس- 1389 :690) آهن و شیشه دو ماده ساختمانی جدیدی بود که تکنولوژی امکان تولید آن را به ابعادی که در بناهای میس به کار رفته است فراهم آورده بود. تقریبا همین جا دلباختگی میس به این دو ماده ساختمانی و اعتقاد وی به تکنولوژی، اعتقادی که با سرسختی و ثبات تا واپسین کارهای معماری خویش آن را رها نکرد، آغاز میشود.( انتشارات هنر ومعماری-1377: 89) وی معتقد بود تکنولوژی دارای تاریخ و معنی می باشد بنابراین تکنولوژی را به عنوان بیان روحی معرفی کرده که در گذشته ریشه داشته و بر حال و آینده تسلط دارد و می توان آن را به عنوان یک جنبش تاریخی واقعی که تغییرات بزرگی را نه تنها در کار میس، بلکه در تمام ساختمان های معماران مدرن به وجود آورده است، در نظر گرفت، او امیدوار بود تکنولوژی و معماری با یکدیگر رشد یابند تا جایی که یکی از آنها به عنوان دیگری بیان گردد.(van der Rohe Ludwig Mies - 1950) بر این اساس می توان گفت معماری میس جدا از سادگی و احتراز از حشو و زوائد، از پختگی در اجرا نیز برخوردار بود اجراهایی که عملا از آهن وشیشه استفاده می کرد. این دو ماده پرده پوشی و پنهان کاری نمی پذیرد و صریح و آشکار بودن را نشان می دهد که به همین دلیل کمال و کمال جویی را ایجاد می کند.( مزینی منوچهر-1384: 89) شاید از این روست که، میس را استاد ترکیب شیشه و آهن می نامند. (کاتر پیتر- 1384 : 180)اندیشه های میس بر اصول و مبانی ساختمان استوار است که این موضوع در هنر معماری او مشاهده می شود، وی به همین دلیل احساس میکرد میان اصول و مبانی قدیمی و امکانات جدید میتوان تلفیقی به وجود آورد، اکتشافات و نوآوری های علمی جدید، باعث تقویت هر چه بیشتر این علاقه شد; "زیرا از آن برای تعیین جهت پروژه های معماری خود استفاده می کرد". ( انتشارات هنر و معماری- 1377: 5) میس معتقد بود: "که معماری نه کاملا وابسته به روز است و نه به آینده ای بی نهایت ارتباط دارد. بلکه وابستگی خاص به زمان خود دارد. اگر معماری بیان کننده عصر خود نباشد آن معماری اصیل نیست". توماس آکوئین(1274-1225) در کتاب مجموعه آثار معماری میس وندروهه به نقل از میس می نویسد: "بنده هرگز از این اعتقاد عقب نشینی نکرده و همواره معتقدم که هیچ رابطه ای بین معماری و ابداع فرم های تازه وجود ندارد. همچنین معماری هیچ ارتباطی با ذوق و سلیقه شخصی ندارد زیرا به واقع، معماری موضوعی است که مطابق با روح عصر و دوره ای که در آن زندگی می کنیم نظام می گیرد. میس همچنین از اقتباس کردن از برخی نمونه های تاریخی و یا ابداع نمونه های جدید که با روح عصری که در آن می زیست هماهنگی نداشت، دوری می جست". (انتشارات هنر ومعماری-1377: 5-11( دیدگاه او مبتنی بر اصول نظم و صداقت است نظمی که توماس آکوئین³ (1274-1225) آن رااین گونه توصیف می کند:"او بسیار امین بود، بطوری که هر بخش از طرح هایش حاکی از اهداف و مقاصد معینی است". ³ ( انتشارات هنر و معماری- 1377: 11) و به طور کلی واقعیت هدف دار برای او علم و تکنولوژی، صنعت و فضا می بود. ( مزینی منوچهر-1384: 84)
از عوامل مهم دیگر در معماری میس فضاست. معماری خوب از نظر او، معماری است که دارای فضای داخلی باشد و انسان را جذب کند. از این رو فضا، آغاز و پایان معماری است بنابراین تعریف فضایی در تعبیر بنا بعنوان وسیله ای برای نقد و قضاوت در اثر معماری کافی است. بدون وضوح هیچ درکی امکان ندارد و بدون درک جهت فرو خواهد ریخت و تنها سردرگمی حاصل می شود. به همین دلیل باید تزئین ها را کنار گذاشت و تأکید را بر روی ارزش های بحق معماری یعنی ارزش حجمی و فضایی قرار داد. (زوی برونو- 1376: 22-29) میس در کارهایش هیچ گونه پیچیدگی ندارد که بیش تر بر فضای داخلی تاکید دارد تا فضای خارجی .( کاتر پیتر-1384: 181)
میس با این سبک معماری خود آثار شاخص زیادی را خلق کرد. ساختمان های او به نوعی معماری مبدل شده است که شرایط فنی را پشت سر گذاشته و بیان هنری خود را یافته است.( انتشارات هنر و معماری-1377: 26) از جمله غرفه بارسلون، که در سال 1929 با آن دیوارهای مستقل، کاری ابتکاری به حساب می آمد و خبر از تولد سبکی جدید می داد. مصالح به کار رفته، شیوه ترکیب آن ها و همین طور فضاهایی که ساختمان اشغال کرده، دارای هماهنگی و انسجام خوبی بود. عملکرد مورد نظر در این غرفه عبارت بود از، برازندگی و قابل نمایش بودن. ( انتشارات هنر و معماری-1377- 26) چرا که فضا داخلی و خارجی به صورت هر چه تمام تر در یک دیگر نفوذ می کنند و سایر فضای درونی این غرفه به بیرون گشوده و با دیوار های شیشه ای از آن جدا می شود و بدبن طریق به سبب شفافیت شیشه از نظر دید و روانشناسی مانعی برای نفوذ فضا در یکدیگر پدید نمی آورند. دیوارها، هر یک جایی نا منتظر باز می ایستند، بی آنکه به یکدیگر ختم شوند و فضایی را محدود و محصور کنند.( مزینی منوچهر-1384: 89) این بنا چنان طراحی شده که بر جنبه های بصری و حسی سطوح و مصالح تأکید می ورزد.
میس، عملا، کاری را می کرد که آدولف لوس4 (1933 – 1870) در دهه ی گذشته انجام داده بود; وحدت بخشیدن به زبان بی روح مدرنیسم در بیرون و مصالح پر احساس و شاداب در داخل. اما بر خلاف لوس که فضای داخلی مرموز داشت، فضای داخلی در غرفه بارسلون بازند، اما همچنان به طرز مرموزی می درخشند.(دی کی چین فرانسیس-1389: 696) معماری او از فضاهای یکدست و گشوده و یکپارچه تشکیل شده است، فضاهایی فارغ از ملاحظات چون تیر، ستون و جرز. گرایش میس به آشکار گذاشتن اتصالات، به ویژه در آثار او بعد از دهه ی پنجم قرن حاضر، با پختگی و جسارت بیشتری تجلی کرد.
میس همان گونه که پیش تر نیز آمد در ترکیب آهن و شیشه و توجه به اجزا و آشکار نگاه داشتن اتصالات ساختمان در سیمای معماری در کراون هال به کمال پختگی خود رسید. کراون هال ساختمان دانشکده معماری دانشگاه معروف ای.ای.تی است که در سال 1950 ساخته شد که احتمال دارد این نام جدید با تکیه بر واژه تکنولوژی به پیشنهاد میس به این دانشگاه داده شده باشد. عوامل اتصالات به صراحت کامل در معرض دید است، ستون ها از سطح کلی ساختمان بیرون زده اند و تیر ها در سقف پنهان نشده اند بلکه در بالای آن کاملا خود را می نمایانند. البته ساختمان از جنبه های عملکردی آن مورد انتقاد است و احتمالا کمال جویی میس و علاقه او به حذف هر عاملی که احیانا از کمال اثر بکاهد، وی را بدین بی اعتنایی به جنبه های عملکردی ساختمان رهنمون شده است. جمله معروف میس : هر چه کمتر بهتر5, متضمن همین معنی است و این موضوع در خانه فارنزفورث هم مشهود می باشد که در این بنا نیز عملکرد خانه به غایت ساده و خلاصه شده و شاید تداعی کننده ی نگاه مینی مالیستی وی می باشد که به صورت سادگی و اجتناب از هر گونه پیچ و خم و فضای کاملاً عاری از تزئینات میباشد.
به گفته منتقدین معماری، فرم های میس تابع عملکرداند به طور مثال معمار امریکایی پل رودلف6( 1918-1997) اظهار نظری می گوید: " مثلا میس ساختمان های بسیار عالی می سازد ، صرفا بدین دلیل که نکات بسیاری را که در یک ساختمان باید در نظر گرفت نادیده می گیرد. هر چه وی بیشتر خود را با این مسائل رو به رو کند اثرش قدرت و تاثیر کمتری خواهد داشت".(جنکز- 108) انتقاد دیگری که بر میس وارد است، اینکه بیشتر آثار وی به رغم عملکرد متفاوت آنها شبیه یکدیگرند. عقیده خود میس و طرفدارانش این بود که چون معماری وی مبتنی بر اصول است و اصول را نمی توان تغییر داد، ناگزیر این شباهت حاصل میشود، شباهتی که پس از دوران شکوفایی میس به یکنواختی منجر شد.( مزینی منوچهر-1384: 93-89) یکنواختی ای که شاید مسبب ساز گزاره ی " کم خسته کننده است " رابرت ونتوری7(1925) گردید.
با این همه، علی رغم شباهت و تکرار و ساده گردانیدن مساله، میس آثاری به وجود آورده است که از نظر کمال اجزا و استحکام طرح تا به امروز کسی از او پیشی نگرفته است و هر جا حرف از سلیقه و استادی در ترکیب آهن و شیشه در کار باشد، مظاهر و تاثیر معماری میس را میتوان در آن مشاهده کرد.( مزینی منوچهر-1384: 94) میس فضاهای سیالی را خلق، تا جاری بودن را به نمایش بگذارد. در غالب آثارش هیچ کدام از دیوارهای یک جعبه را کامل نمی سازد تا به درک ارگانیک حاصل از فروپاشی مرزهای داخلی و خارجی دست یابد او این تعامل را یک گام جلوتر برده و از بازشوهای عمودی استفاده کرده است و علاوه بر این، همگرایی و پیوستار به خصوص در بدنه و کف را به خوبی نمایان ساخته، بارزه ای که از شاخصه های معماری او می باشد.او همچنین با بلند مرتبه سازی هایش، روحی نو در میراث مکتب شیکاگو8 گردید.در نهایت با کنار هم چیدن تمام این ویژگی ها می توان معماری میس را نقطه عطفی دانست، برای معمارانی که بعد از میس آمدندو شاید به همین سبب است که بناها و معماران امروزی را بتوان محصول ویژگی های تبلور در آثار این معمار دانست.
1- لکوربوزیه- (سال تولد 1887- سال مرگ 1965) با نام اصلی شارل ادوارد ژانره معمار، طراح، شهرساز و نقاش سوئیسی بود. وی به عنوان یکی از اولین پیشگامان معماری مدرن و سبک بین المللی مشهور است.
2- توماس آکوئین- (سال تولد 1225- سال مرگ 7 مارچ 1274 )
3- توماس آکوئین- adaequation rei et intellectus
4- آدلوف لوس- (سال تولد 1870- سال مرگ 1933) یکی از تاثیرگذارترین معماران مدرن که اتریشی می باشد. معماری که میگفت : " تزئینات جنایت است".
5- Less is more
6- پل رودلف- ( سال تولد 23 اکتبر 1918 – سال مرگ 8 آگوست 1997 ) که معماری امریکایی می باشد.
7- رابرت ونتوری )سال تولد 1925)
8- مکتب شیکاگو منشور اولیه معماری مدرن است و در این دوره برای اولین بار ساختمان های بلند ساخته شد.
_______________________________________________________________
منابع :
1. جنکز- نهضت های مدرن در معماری- 108
2. مزینی، منوچهر- 1384- زمان و معماری- انتشارات شهیدی- تهران
3. 1377- مجموعه آثار معماری میس وندروهه-انتشارات هنر ومعماری -تهران
4. کوهن ایزابل- تیل سابین- سیلینگ- پنجاه معمار که باید آنها را بشناسیم
5. کارتر، پیتر- 1384- آثار میس وندروهه- محمودی، کورش -بیات، پانته آ- شهرآب- تهران
6. دی کی چینگ، فرانسیس – 1389- تاریخ معماری جهان-نشر یزدا- تهران
7. زوی، برونو- 1376- چگونه به معماری بنگریم- کتاب امروز- تهران
.Van der Rohe Ludwig Mis - ( Technology and Architecture)
